Нетронутая природа Наурзумского государственного природного заповедника является общенациональным достоянием.
Туризм и отдых в уникальном уголоке живописной природы дают возможность посетителям получать удовольствие от общения с природой, расширять кругозор, ознакомиться с особенностями местной флоры и фауны, учиться гармоничным отношениям с окружающей средой.
В рамках планов первой пятилетки было необходимо организовать крупный степной заповедник в азиатской части СССР. Специалистом по растительному покрому профессором И. И. Спрыгиным был предложен район Наурзума. В 1929 году научная экспедиция подтвердила правильность выбора территории, а в 1930 году группа ученых под руководством профессора Ф. Ф. Шиллингера определила участки для организации на них Наурзумского заповедника.
30 июня 1931 года согласно Постановлению Совета Народных Комиссаров РСФСР № 826 были официально утверждены границы Нарузумского, а также Печеро-Илычского и Кавказского заповедников, согласно которым заповедник изначально включал в себя обширные участки целинных степей, озерные системы, осиново-березовые и сосновые леса на площади 250 тыс. га. В 1936 году у заповедника были изъяты восточные участки взамен обширного западного участка на плато с типчаково-ковылковыми степями и небольшим лесным массивом Белькарагай. В этих границах площадь заповедника увеличилась до 320 тыс. га, он состоял из двух крупных участков и в таком виде просуществовал до реорганизации заповедной системы 1951 года.
В 1951 году Наурзумский заповедник был ликвидирован, а на его базе организовали Наурзумский лесхоз. В 1959 году по предложению научных организаций было принято постановление Совета Министров Казахской ССР «О восстановлении Наурзумского государственного заповедника», но восстановлен он был только в 1966 году в виде четырёх участков площадью 85 000 га, куда вошли лесные массивы и Наурзумская система озёр.
В 1976 году к заповедному участку Терсек было присоединено 2000 га ковылковых степей с сурчиной колонией. В 1999—2004 годах был осуществлён новый этап расширения и обустройства границ заповедника. Согласно постановлению Правительства Республики Казахстан от 26 января 2004 года № 79 его территория увеличилась на 103 687 га.
В 2008 году Наурзумский и Коргалжынский заповедники в составе объекта "Сарыарка — Степи и озёра Северного Казахстана" были включены в список Всемирного наследия ЮНЕСКО.
Жыл құсы бұлбұл
Бұлбұлдар (лат. Luscinia) – торғай тәрізділер отрядының сайрауықтар тұқымдасына жататын әнші құстар. Қазақстанда екі түрі – кәдімгі, немесе шығыс, бұлбұлы және оңтүстік, не зортұмсықты, бұлбұл кездеседі. Оңтүстік бұлбұлы Сырдария, Шу, Іле, Қаратал өзендерінің бойындағы тоғайларды, үлкен бау-бақшаларды, қалың бұталы өсімдіктерге бай саябақтарды мекендейді. Кәдімгі бұлбұл Жайық пен Ертіс өзендерінің бойында, Көкшетау өңіріндегі қыраттарда ұялайды. Дене тұрқы 160 – 190 мм, қанатының ұзындығы 90 мм-дей, салмағы 17 – 26 г. Арқасы қара-сұр, қоңыр-сұр, бауыры ақшыл болады. Бұлбұл – жыл құсы. Сәуірдің аяғы мен мамырдың басында ұялауға ұшып келеді. Ұяларын жерге, шөп арасына немесе ағаштардың төменгі бұтақтарына салады. Мамыр – маусымда ұяларына үш не бес қоңыр түсті жұмыртқа салып, оны он үш – он төрт күндей басып, балапандарын өрбітеді, жұптасып қоректендіреді. Бұлбұл жәндіктермен, өрмекшілермен, тұт ағашының жидегімен және өсімдік тұқымдарымен қоректенеді. Тамыздың аяғы, қыркүйектің басында Африканың тропиктік аудандарына қыстауға ұшып кетеді. Бұлбұл әр түрлі жәндіктермен қоректеніп, орман шаруашылығына көп пайда келтіреді. Әнші құстар ретінде эстетикалық маңызы да бар. Қазіргі уақытта бұлбұлдың 14 түрі белгілі. Өмір сүру 8-10 жыл, кейбір түрлері 12 жылға дейін тіршілік етеді. Бұлбұл ылғал жерлерді ұнатады. Олар көбінесе өзеннің маңында өсетін талдар мен бұталарда мекендейді. Оларды шөлді аймақтарда кездестіру мүмкін емес. Өз әндерін мамыр айында бастап, жаздың аяғына дейін шырқайды. Әр ән 12 қайталанатын элементтерден тұрады. Әнді тек еркектері ғана айтады, олар осы әрекетпен өз аумағын белгілейді және ұрғашылардың назарын аударады. Балапандары өскен соң, өлең айтуын тоқтатады. Бұлбұл құсы табиғатта маңызды роль атқарады. Ол бақшалардағы және саябақтардағы зиянкестердің таралуына жол бермейді. Олар құрттармен, қоңыздармен, шыбындармен, өрмекшілермен, құмырсқалармен және т.б. жердегі жәндіктермен қоректенеді. Күзгі мерзімде, өз мәзіріне жидектерді қосады.
Административный центр
